صادرات چیست؟

به انتقال هرگونه کالا و یا خدمات از نقطه مبدا به مقصد صادرات گفته می شود. صادرات در دو شکل انجام می شود: 1-صادرات قطعی  2- صادرات موقت

صادرات قطعی چیست؟

زمانی که کالایی از کشور مبدا به کشور مقصد به قصد فروش و عرضه در بازارهای آن کشور خارج می شود را صادرات قطعی می گویند. برداشتی که همه ما از کلمه صادرات در بازرگانی داریم. کالاهای صادرات قطعی مشمول پرداخت هزینه های گمرکی می شوند ولی از پرداخت مالیات، عوارض، سود بازرگانی و حقوق گمرکی معاف هستند.

صادرات موقت چیست؟

در صادرات موقت قصد صادر کننده فروش مستقیم همان کالا نیست و بعد از خروج کالا از کشور مجدد در بازه زمانی خاص آن کالا را به کشور مبدا باز می گرداند. مثلا شرکت در نمایشگاه های بین المللی ، تعمیر ، بازاریابی و … جزو صادرات موقت می باشند.

مراحل صادرات کالا

1- بازاریابی بین الملل 

2- اخذ مجوزهای صادرات

3- مشخص کردن قیمت صادراتی

4- صدور پرفورما اینویس

5- تهیه، تدارک و بسته بندی کالا

6- دریافت گواهی بازرسی کالا

7- صدور فاکتور

8- اخذ گواهی مبدا

9- حمل و نقل بین المللی و اسناد مربوطه

10- بیمه حمل و نقل و اسناد مربوطه

11- ارسال کالا

12- دریافت گواهی صدور یا واریزنامه

مجوزهای لازم برای صادرات

صادر کننده باید قبل از خروج کالا از کشور، به اخذ مجوز های لازم جهت صادرات کالا اقدام کند. زیرا بدون داشتن مدارک و مجوزهای لازم گمرک کشور مبدا اجازه خروج آن کالا را صادر نمی کند. مجوزهای لازم برای صادرات عبارتند از:

1- کارت بازرگانی

2- مجوز صدور (در صورت عدم اعلام موافقت کلی برای صدور کالا از طرف وزارت بازرگانی)

3- صورت عدلبندی یا packing list

4- گواهی بهداشت نباتی یا دامی: 

گواهی بهداشت نباتی: بر اساس ماده 18 آیین نامه اجرایی حفظ نباتات باید تمامی نباتات و فراورده های نباتی قبل از خروج از کشور توسط مسئولین قرنطینه معاینه و در صورت برخورداری از سلامت کامل برای آن ها گواهی سلامت یا گواهی بهداشت نباتی صادر می شود.

گواهی بهداشت دامی: بر اساس ماده 7 قانون دامپزشکی کشور واردات و صادرات انواع دام زنده ، طیور زنده ، تخم مرغ نطفه دار ، داروها ، واکسن ها ، مواد ضد عفونی ، سرم ها، سموم دامپزشکی، مواد غذایی ، مکمل های دامی مثل: ذرت، سویا ، اسپرم دام ، مواد غذایی متراکم مستلزم تایید وزارت جهاد کشاورزی (سازمان دامپزشکی کشور) و صدور گواهی بهداشت دامی می باشد.

5- گواهی بهداشت انسانی

6- گواهی استاندارد (برای کالاهای مشمول استاندارد اجباری و توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران صادر می گردد)

7- معرفینامه یا وکالتنامه برای شخص اظهار کننده

8- گواهی مرسوم ( گواهی انرژی اتمی)

دسته بندی کالاهای صادراتی بر حسب مجوز

کالاهای مجاز:

کالای مجاز به کالاهایی گفته می شود طبق قانون و گمرک صادرات آن ها نیاز به مجوزهایی که در بالا بیان شد ندارد.

کالاهای مشروط:

کالاهی مشروط آن دسته از کالاها را می گویند که صادرات آنها نیاز به مجوزهایی که در بالا ذکر شد دارد. یعنی به شرط تکمیل اسناد و مجوز های لازم و تایید مراجع ذی صلاح صادرات آن ها صورت می گیرد.

کالاهای ممنوع الصدور:

به آن دسته از کالاها که توسط شرع حرام اعلام شده مثل: انواع مشروبات الکلی، انواع سلاح و مهمات و… و یا کالاهایی که دولت به اقتضای شرایط اقتصادی صادرات و واردات آن ها را ممنوع کرده است کالاهای ممنوع الصدور گفته می شود.

اولین نکته قبل از شروع کار صادرات تهیه یک چک لیست است. چک لیستی که بیانگر موضوعاتی چون: چه چیزهایی نیاز دارم؟ چه مسائلی را باید بدانم و به آنها آگاه باشم؟ چه مسائلی در ادامه فرایند کار می توانند تاثیر گذار باشند؟ و … باشند.

5 نکته مهم در صادرات کالا:

1-تدارک و تولید کالا: (مسائل فنی و تولیدی) Procurement و یا شناخت ویژگی های فنی کالا

بیشتر اوقات خریداران خارجی از تولید کنندگان و یا فروشندگان کالا شناسنامه فنی کالا، اطلاعات کالا و یا مسائلی چون بازدید از کارخانه یا محل تولید، آزمایشگاه فنی و … در خواست می کنند. پس در اولین گام باید صادر کننده به تحقیق راجع به کالا و مباحث فنی محصول پرداخته و نتایج حاصله را بصورت مکتوب در قالب بروشور و اسناد گردآوری نماید تا در صورت لزوم بتواند آن را به خریدار و یا مراجع ذی صلاح ارائه نماید. یکی دیگر از مباحث مهم این مقوله، نوع بسته بندی، کیفیت و مجوزها می باشد که فوق العاده در روند کار موثر می باشند.

برای مثال چنانچه شما بخواهید به بازار کشور روسیه وارد شوید ابتدا باید شروع به آنالیز و جمع آوری اطلاعات راجع به نیازها و سلایق مصرفی مردم روسیه، فرهنگ و عادات، بسته بندی های پر استقبال، کیفیت کالاهای موجود و مجوزهای لازم نمایید.

صادر کننده نمی تواند بر حسب سلایق خود و مردم کشورش تصور صادرات موفق یک محصول را داشته باشد زیرا ممکن است محصولی که در کشور ما پر استقبال و مورد تایید مصرف کنندگان هست در کشور یا کشورهایی دیگر قابل پذیرش نباشد. مثلا در کشور ما هر چه خیار شورهای بسته بندی ها کوچک تر باشند بیشتر مورد استقبال مردم می باشند ولی در اکثر کشورهای اروپایی نظر مصرف کنندگان مخالف مردم کشور ما می باشد. یا در زمینه بسته بندی ، علامتگذاری و برچسب زنی نیز به همین سبک می باشد. بعضی از کشورها در داشتن لیبل دو زبانه کالاها سخت گیری می کنند. صادر کننده به آن کشور باید علاوه بر برچسب به زبان انگلیسی، زبان کشور مقصد را نیز بر روی محصول داشته باشد تا مجوز ورود به بازار آن کشور را پیدا کند.

2-لجستیک یا حمل و نقل بین الملل:

این مبحث در کشور ما با دریافت کارت بازرگانی آغاز می شود، چرا که طبق قانون و مقررات صادرات و واردات کشور جمهوری اسلامی، ورود و خروج هر گونه کالایی از کشور مستلزم داشتن کارت بازرگانی می باشد.

اما طبق قانون شما می توانید تا شش ماه بدون داشتن کارت بازرگانی فعالیت انجام دهید. پیشنهاد می شود گرفتن کارت بازرگانی را در اولویت خود قرار ندهید. از این فرصت شش ماهه استفاده کنید و خود را محک بزنید چنانچه توانایی و علاقه لازم برای ادامه کار را داشتید بعد از این شش ماه اقدام به دریافت کارت بازرگانی و ایجاد ساختار رسمی نمایید.

مبحث مهم دیگر بعد از کارت بازرگانی حمل و نقل بین الملل می باشد. خیلی از صادر کنندگان بعلت عدم آگاهی از نوع و وسیله حمل، خسارت های جبران ناپذیری را در ابتدای امر به خود وارد می کنند. ما به این مقوله در بسته های آموزشی و مقالات سایت بطور مفصل پرداخته ایم.

صادر کننده در ابتدای امر باید به شرکت حمل یک SHIPPING INSTRUCTION بدهد تا شرکت حمل از ماهیت کالا و نحوه نگهداری و حمل کالا آگاه شود. یکی از موارد بسیار مهم در مقوله حمل و نقل دمای نگهداری کالا می باشد که در صورت سهل انگاری می تواند باعث از بین رفتن تمامی محموله و تضرر صادر کننده گردد.

حمل و نقل یکی از ابزارهای مدیریت ریسک می باشد پس بعنوان یک صادر کننده سعی کنید حمل و نقل با شما باشد تا بتوانید ریسک آن را کنترل و مدیریت نمایید.

در صادرات تا جایی که امکان دارد از قواعد اینکوترمزی استفاده نمایید که حمل و نقل آن با فروشنده (همان صادر کننده) باشد. مثلا قواعد اینکوترمز CFR, CPT و یا احیانا قواعد اینکوترمز گروه D که خیلی توصیه نمی شود و دلایل آن در بسته صادرات گام به گام توضیح داده شده است.

3-بازرسی کالا در صادرات

توصیه می شود قبل از صادرات هر محصولی برای بازرسی آن و دریافت گواهی بازرسی و مجوزهای لازم بازرسی اقدام شود حتی در حالتی که خریدار از شما این سند را درخواست نکند. وجود گواهی بازرسی و کنترل کیفیت کالا باعث می شود بعد از تحویل کالا توسط خریدار عذر و بهانه ای پذیرفته نشود.

این مبحث هم در سایت و بسته آموزش صادرات گام به گام بصورت کامل توضیح داده شده است.

4- بیمه حمل و نقل کالا در صادرات:

در بسیاری از قواعد اینکوترمز بیمه کردن محموله برای ارسال با صادر کننده می باشد. بیمه کردن کالا برای صادر کننده هایی که کالا را ارسال می کنند و بعدا وجه آن را دریافت می کنند بسیار حائز اهمیت می باشد. مثلا وقتی شما کالایتان را با قاعده FOB (تحویل روی شناور) تحویل می دهید ولی در حین حمل کشتی غرق می شود قانونا به شما ربطی ندارد ولی اگر پول کالا را از خریدار دریافت نکرده باشید به احتمال خیلی زیاد خریدار به شما پولی نخواهد داد و اینجاست که شما می توانید غرامت خود را از بیمه دریافت نمایید.

5-نقل و انتقال پول:

-در صورتی که از مشتری خود شناخت کافی ندارید از قبول هر گونه روش پرداخت یا دریافت پیشنهادی از جانب وی پرهیز نمایید.

-تا حد امکان با شرکت حمل به تفاهم برسید تا در صورتی که شما وجه کالا را دریافت نمودید کنترل کالا و بارنامه به خریدار داده شود. 

-در صورت امکان بارنامه را بنام خودتان بگیرید. 

-از دادن کپی بارنامه به خریدار نیز خودداری نمایید زیرا در بعضی از کشورها امکان ترخیص کالا با کپی بارنامه هم اتفاق می افتد.

-در حمل ریلی و حمل دریایی امکان ترخیص کالا با کپی راهنامه و یا حتی شماره راهنامه امکانپذیر می باشد.

در صورتی که خریدار بعد از اطمینان از ارسال کالا تمایل به پرداخت وجه آن دارد می توانید از راه حل زیر استفاده نمایید:

بار را به شرکت حمل تحویل داده و از آن شرکت گواهی انبار FWR دریافت نمایید. سپس گواهی مذکور را به خریدار ارائه نمایید. در این حالت خریدار تا مبلغ کالا را برای شما واریز و تسویه حساب نکند کالا برای وی از جانب شما آزاد و ارسال نمی شود.

-در قراردادهای فروش از درج مثلا پرداخت وجه سه ماهه از تاریخ رسیدن بار به مقصد خودداری نمایید. زیرا در خیلی از قواعد اینکوترمز رسیدن یا نرسیدن کالا به مقصد با فروشنده یا صادر کننده نمی باشد. شما می توانید به جای عبارت فوق از عبارت <سه ماه و نیم از تاریخ بارنامه> استفاده نمایید.

-در صورتی که قاعده اینکوترمز شما D نمی باشد، همیشه تاریخ بارنامه را برای خریدار ملاک قرار دهید. زیرا در قاعده D رساندن کالا تا مقصد از وظایف فروشنده یا صادر کننده می باشد.